علائم ایدز یا HIV در افراد متفاوت است و بستگی به مرحله بیماری دارد. اگر HIV دارید و درمان را به‌طور منظم انجام دهید و بار ویروسی خود را غیرقابل شناسایی حفظ کنید، سالم خواهید ماند و به مرحله ایدز پیشرفت نخواهید کرد. ایدز ۴ مرحله دارد که علائم هر یک با دیگری متفاوت است.
علائم HIV و ایدز
مرحله اول: عفونت حاد HIV
برخی از افراد، در ۲ تا ۴ هفته اول پس از ورود ویروس به بدن، علائمی شبیه به آنفولانزا را تجربه می‌کنند. این علائم می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
- ✔ تب
- ✔ سردرد
- ✔ درد عضلات و مفاصل
- ✔ گلودرد و زخم‌های دهانی
- ✔ تورم غدد لنفاوی
- ✔ اسهال و کاهش وزن
- ✔ سرفه و تعریق شبانه
در این مرحله، میزان ویروس در خون (بار ویروسی) بسیار بالاست و احتمال انتقال به دیگران بیشتر است.
مرحله دوم: عفونت مزمن (خفته) HIV
پس از کاهش علائم اولیه، HIV همچنان در بدن فعال است ولی فرد هیچ علامت مشخصی ندارد . این مرحله عفونت مزمن HIV یا دوره‌ی بدون علامت نامیده می‌شود. در این مرحله، HIV به‌طور مداوم سلول‌های دفاعی بدن را تخریب می‌کند . افرادی که تحت درمان ART قرار دارند، ممکن است برای دهه‌ها در این مرحله باقی بمانند. اما بدون درمان، سیستم ایمنی ضعیف می‌شود و فرد در معرض عفونت‌های خطرناک‌تر قرار می‌گیرد.
مرحله سوم: عفونت HIV علامت‌دار
با گسترش ویروس در بدن، علائمی از عفونت‌های مزمن بروز می‌کنند، از جمله:
- ✔ تب و خستگی مزمن
- ✔ تورم مداوم غدد لنفاوی
- ✔ اسهال طولانی‌مدت و کاهش شدید وزن
- ✔ ابتلا به زخم‌های دهانی (برفک)
- ✔ بروز بیماری‌های جدی مانند زونا یا ذات‌الریه
مرحله چهارم: ایدز (AIDS)
اگر فرد مبتلا به HIV بدون درمان باقی بماند، در نهایت سیستم ایمنی بدن ضعیف می‌شود و بیماری به مرحله ایدز (AIDS) پیشرفت می‌کند. این مرحله پیشرفته‌ترین مرحله HIV است و مشخصه آن کاهش شدید توان سیستم ایمنی بدن است. با تخریب شدید دستگاه ایمنی، بدن مستعد ابتلا به عفونت‌ها و سرطان‌های فرصت‌طلب می‌شود. برخی علائم شایع ایدز شامل:
- ✔ کاهش وزن شدید و غیرقابل توضیح
- ✔ مشکلات پوستی و بروز لکه‌ها
- ✔ تب مکرر یا تعریق شبانه بیش‌ازحد
- ✔ خستگی مفرط و غیرقابل توضیح
- ✔ تورم طولانی‌مدت غدد لنفاوی (در زیر بغل، کشاله ران یا گردن)
- ✔ اسهال که بیش از یک هفته طول بکشد
- ✔ زخم‌های دهان، مقعد یا دستگاه تناسلی
- ✔ ذات‌الریه (پنومونی)
- ✔ لکه‌های قرمز، قهوه‌ای، صورتی یا بنفش روی پوست یا داخل دهان، بینی یا پلک‌ها
- ✔ از دست دادن حافظه، افسردگی و سایر اختلالات عصبی
بدون درمان، HIV معمولاً طی ۸ تا ۱۰ سال به ایدز منجر می‌شود.
چه مدت طول می‌کشد تا علائم HIV ظاهر شود؟
برخی افراد ۱ تا ۴ هفته پس از ابتلا به ویروس، علائم شبیه آنفلوآنزا را تجربه می‌کنند . این علائم معمولاً یک تا دو هفته ادامه دارند. این مرحله به عفونت حاد یا اولیه HIV معروف است. سپس، ممکن است فرد ۱۰ سال یا بیشتر بدون علائم باشد ؛ این مرحله‌ی بدون علامت HIV (عفونت مزمن HIV) نامیده می‌شود. در این مرحله، اگرچه فرد هیچ علامتی ندارد، اما HIV همچنان در بدن فعال است و می‌تواند آن را به دیگران منتقل کند .
احساس خستگی ناشی از HIV
بسیاری از افراد مبتلا به HIV احساس خستگی شدید و طولانی‌مدت دارند. دلایل احساس خستگی در HIV می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- افسردگی، اضطراب و استرس
- کمبود خواب
- مصرف ناکافی دارو یا فراموش کردن دوزها
- عوارض جانبی داروها
- کم‌خونی
- عفونت‌های دیگر در اثر ضعف سیستم ایمنی
- تغییرات هورمونی
- درد مزمن
راش پوستی (بثورات) ناشی از HIV
در برخی از افراد، HIV باعث ایجاد راش پوستی می‌شود. دلایل احتمالی راش در افراد مبتلا به HIV خود ویروس HIV در مراحل اولیه عفونت، عفونت‌های دیگر یا ویروس‌های مرتبط و عوارض جانبی داروهای HIV است.
زمان مراجعه به پزشک برای علائم اولیه HIV
اگر علائمی مانند آنفلوآنزا دارید و در ۲ تا ۶ هفته گذشته در معرض HIV قرار گرفته‌اید، به پزشک مراجعه کنید و آزمایش HIV بدهید. اگر هیچ علامتی ندارید اما فکر می‌کنید ممکن است در معرض ویروس قرار گرفته باشید، باز هم آزمایش بدهید.
آزمایش زودهنگام مهم است، زیرا سطح HIV در خون و مایعات بدن در مراحل اولیه بسیار بالا است، که باعث افزایش سرایت‌پذیری می‌شود. شروع سریع درمان باعث تقویت سیستم ایمنی و کاهش علائم می‌شود.
چگونه می توان HIV را تشخیص داد؟
تنها راه قطعی برای تشخیص HIV، انجام آزمایش HIV است. اگر نتیجه آزمایش مثبت باشد، می‌توانید داروهای درمان HIV را مصرف کنید. افرادی که مبتلا به HIV هستند و داروهای HIV (که به آن درمان ضدویروسی یا ART گفته می‌شود) را طبق دستور پزشک مصرف می‌کنند و میزان ویروس در خون آن‌ها غیرقابل شناسایی باقی می‌ماند، می‌توانند زندگی طولانی و سالمی داشته باشند و HIV را از طریق رابطه جنسی به شریک منفی خود منتقل نکنند. میزان غیرقابل شناسایی به این معناست که سطح ویروس در خون آن‌قدر پایین است که در آزمایش‌های استاندارد قابل تشخیص نیست.
اگر نتیجه آزمایش شما منفی باشد، امروزه راهکارهای پیشگیری از HIV بیشتری نسبت به گذشته وجود دارد، مانند:
- پیشگیری قبل از مواجهه (PrEP): دارویی که افراد در معرض خطر HIV برای جلوگیری از ابتلا از طریق رابطه جنسی یا مصرف مواد تزریقی مصرف می‌کنند .
- پیشگیری پس از مواجهه (PEP): دارویی که باید حداکثر تا ۷۲ ساعت پس از احتمال مواجهه برای جلوگیری از تثبیت ویروس در بدن مصرف شود .
اگر باردار هستید، باید آزمایش HIV انجام دهید تا در صورت ابتلا، درمان را شروع کنید . اگر HIV دارید و دوره درمان خود را در طول دوران بارداری و زایمان کامل کنید و بعد از تولد برای ۴ تا ۶ هفته به نوزادتان داروی HIV بدهید ، خطر انتقال HIV به نوزاد می‌تواند به کمتر از ۱٪ کاهش یابد . همچنین، داروی HIV از سلامت شما نیز محافظت خواهد کرد.
