سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) درمان قطعی ندارد، اما علائم آن می‌توانند مدیریت شوند. گزینه‌های درمان تنبلی تخمدان بسته به تنوع و شدت علائم در هر فرد متفاوت است. در ادامه، روش‌های اصلی درمان PCOS را بررسی می‌کنیم.
تغییرات سبک زندگی
در زنان دارای اضافه‌وزن، کاهش وزن می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی بر کاهش علائم تنبلی تخمدان و کاهش خطر بروز مشکلات بلندمدت سلامتی داشته باشد. حتی کاهش ۵٪ از وزن بدن می‌تواند باعث بهبود علائم PCOS شود. برای تعیین اینکه آیا وزنتان سالم است، می‌توانید شاخص توده بدنی (BMI) خود را محاسبه کنید. دامنه طبیعی BMI بین ۱۸.۵ تا ۲۴.۹ در نظر گرفته می‌شود. برای این کار بهتر است به مقاله های ورزش برای تنبلی تخمدان و رژیم غذایی تنبلی تخمدان سر بزنید.
داروهای نامنظمی پریود
قرص‌های ضدبارداری ترکیبی برای تنظیم چرخه قاعدگی تجویز می شوند. قرص‌های پروژسترون، که معمولا هر ۳ تا ۴ ماه به‌صورت دوره‌ای مصرف می‌شوند، نیز می‌توانند پریود را بازگردانند. این روش درمانی علاوه بر تنظیم پریود، خطر ابتلا به سرطان آندومتر (لایه داخلی رحم) را کاهش می‌دهد. روش‌های دیگر جلوگیری از بارداری هورمونی، مانند “IUS” (دستگاه داخل رحمی)، می‌توانند خطر مشکلات رحمی را کاهش دهند اما لزوماً باعث قاعدگی نمی‌شوند.
درمان مشکلات باروری ناشی از تنبلی تخمدان
- کلومیفن: داروی “کلومیفن” معمولاً اولین انتخاب برای تحریک تخمک‌گذاری در زنان مبتلا به PCOS است که قصد بارداری دارند. اگر کلومیفن مؤثر نباشد، ممکن است داروی “متفورمین” تجویز شود.
- متفورمین: متفورمین دارویی است که معمولاً برای درمان دیابت نوع ۲ استفاده می‌شود، اما می‌تواند سطح انسولین و قند خون را پایین بیاورد، تخمک‌گذاری را تحریک کند، قاعدگی‌های منظم‌تر و احتمال کاهش خطر سقط جنین ایجاد کند، سطح کلسترول را کاهش داده و خطر بیماری قلبی را کم کند. عوارض جانبی متفورمین ممکن است شامل تهوع، استفراغ، معده‌درد، اسهال و کاهش اشتها باشد. اگر برای درمان PCOS از متفورمین استفاده می‌کنید اما قصد بارداری ندارید، باید از روش‌های پیشگیری مطمئن استفاده کنید.
- لترزول: داروی “لتروزول” نیز ممکن است برای تحریک تخمک‌گذاری توصیه شود. این دارو معمولاً برای درمان سرطان پستان استفاده می‌شود و در برخی موارد برای درمان ناباروری ناشی از PCOS تجویز می‌شود. اگر داروهای خوراکی مؤثر نباشند، ممکن است تزریق “گونادوتروفین” توصیه شود که احتمال بارداری را افزایش می‌دهد اما خطر چندقلوزایی را نیز بالا می‌برد.
درمان رشد موهای زائد و ریزش مو
قرص‌های ضدبارداری ترکیبی کمک می‌کنند تا رشد موهای زائد کنترل شود. کرم “افلورنتین” (Eflornithine) می‌تواند رشد موهای ناخواسته را کاهش دهد، اما تأثیری در از بین بردن موها ندارد. این کرم معمولاً پس از ۴ تا ۸ هفته استفاده، نتایج بهتری نشان می‌دهد.
داروهای ضد آندروژن مانند اسپیرونولاکتون، فیناستراید و فلوتامید نیز برای کاهش رشد موهای زائد استفاده می‌شوند. این داروها برای زنان باردار یا زنانی که قصد بارداری دارند، توصیه نمی‌شوند.
برای درمان ریزش موی سر، ممکن است کرم “ماینوکسیدیل” تجویز شود. ماینوکسیدیل برای زنان باردار یا زنانی که قصد بارداری دارند مناسب نیست.
سایر داروها برای کنترل علائم تنبلی تخمدان
داروهای کاهش وزن، مانند اورلیستات، ممکن است برای زنان دارای اضافه‌وزن تجویز شوند. داروهای کاهش کلسترول (استاتین‌ها) برای افرادی که سطح کلسترول بالایی دارند توصیه می‌شوند. داروهای مخصوص درمان آکنه نیز ممکن است برای برخی افراد مبتلا به PCOS مورد نیاز باشند.
IVF برای درمان ناباروری ناشی از تنبلی تخمدان
اگر داروها برای بارداری مؤثر نباشند، یکی دیگر از گزینه‌ها درمان لقاح آزمایشگاهی (IVF) است. در این روش، تخمک‌های زن از تخمدان جمع‌آوری شده و در محیط آزمایشگاهی با اسپرم بارور می‌شوند، سپس تخمک بارور شده به رحم منتقل می‌شود. در زنان مبتلا به PCOS که از IVF استفاده می‌کنند، احتمال بارداری دوقلو یا چندقلو کمی بیشتر است.
جراحی برای درمان تخمدان پلی کیستیک
در برخی موارد، اگر داروها تأثیری نداشته باشند، روش جراحی به نام “حفاری تخمدانی لاپاروسکوپی” (LOD) ممکن است توصیه شود. در این عمل جراحی، پزشک با ایجاد یک برش کوچک در شکم و استفاده از لاپاروسکوپ، بافت‌هایی را که باعث افزایش تولید هورمون‌های آندروژنی می‌شوند، از بین می‌برد. این عمل جراحی سطح هورمون تستوسترون و LH را کاهش می‌دهد.
باروری و کاهش وزن
اضافه‌وزن خطر سقط جنین، دیابت، لخته شدن خون، فشار خون بالا و حتی مرگ در دوران بارداری را افزایش می‌دهد. به همین دلیل، کاهش وزن قبل از اقدام به بارداری، علاوه بر افزایش شانس بارداری، بارداری ایمن‌تری را نیز فراهم می‌کند.پ
داروهای حساسیت به انسولین
این داروها حساسیت بدن به انسولین را افزایش می‌دهند و سطح گلوکز خون را پایدارتر نگه می‌دارند. در زنان مبتلا به تنبلی تخمدان، این داروها می‌توانند به کاهش آکنه و رشد موهای زائد کمک کنند، فرایند کاهش وزن را بهبود بخشند، سطح کلسترول را کاهش دهند، قاعدگی را منظم کنند و احتمال بارداری را کمی افزایش دهند. پس از مصرف این داروها به مدت ۴ تا ۶ ماه، احتمال دارد که افراد مبتلا به PCOS به‌طور طبیعی تخمک‌گذاری کنند. یکی از رایج‌ترین داروهای این دسته متفورمین است، که برای PCOS مصوب FDA نیست، اما برای کاهش علائم این بیماری تجویز می‌شود.
داروهای ضدآندروژن
این داروها یا از تولید آندروژن‌ها جلوگیری می‌کنند، یا اثرات این هورمون‌ها را کاهش می‌دهند. در زنان مبتلا به PCOS، داروهای ضدآندروژن می‌توانند سطح آندروژن، موهای زائد و آکنه را کاهش دهند. این داروها می‌توانند باعث نقص مادرزادی شوند، بنابراین معمولاً همراه با قرص‌های ضدبارداری برای جلوگیری از بارداری مصرف می‌شوند. هرچند این داروها توسط FDA برای درمان PCOS تأیید نشده‌اند، اما ممکن است به کاهش علائم کمک کنند.
درمان آکنه در PCOS
روش‌های رایج درمان آکنه شامل رتینوئیدها (به‌صورت کرم، ژل یا قرص) وعوامل ضدباکتریایی و آنتی‌بیوتیک‌ها هستند. رتینوئیدها می‌توانند باعث نقص جنین شوند، بنابراین افرادی که قصد بارداری دارند نباید از آن‌ها استفاده کنند.
کلام آخر
تنبلی تخمدان یک بیماری پیچیده است که نیاز به درمان چندجانبه دارد. درمان این بیماری بسته به علائم فرد و اهداف بارداری متفاوت است. تغییرات سبک زندگی، دارودرمانی و روش‌های متعدد دیگر می‌توانند به مدیریت PCOS کمک کنند. پیش از انتخاب هر روش درمانی، باید مزایا، خطرات و عوارض جانبی آن را با پزشک خود بررسی کنید.
