تنبلی تخمدان (PCOS) مجموعه‌ای از علائم است که به دلیل مشکلات در هورمون‌های خانم‌ها ایجاد می‌شود. این بیماری تخمدان‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) حدود ۶ تا ۱۳ درصد از زنان در سنین باروری را تحت تأثیر قرار می‌دهد. تا ۷۰ درصد از زنان مبتلا در سراسر جهان تشخیص داده نمی‌شوند. تنبلی تخمدان شایع‌ترین علت عدم تخمک‌گذاری و یکی از علل اصلی ناباروری است. این بیماری در خانواده‌ها به صورت ارثی مشاهده می‌شود، اما نحوه بروز و شدت اثرات آن در افراد با قومیت‌های مختلف، متفاوت است.
علت تنبلی تخمدان چیست؟
پزشکان هنوز علت دقیق سندرم تخمدان پلی کیستیک را نمی‌دانند. اما در بسیاری از زنان مبتلا به PCOS مقاومت به انسولین دیده می‌شود. مقاومت به انسولین باعث می‌شود که بدن نتواند انسولین را به درستی استفاده کند، در نتیجه سطح انسولین در بدن افزایش یافته و منجر به تولید بیشتر آندروژن‌ها می‌شود. چاقی نیز می‌تواند سطح انسولین را افزایش داده و علائم PCOS را تشدید کند.
تخمک‌گذاری زمانی رخ می‌دهد که یک تخمک بالغ از تخمدان آزاد شود تا توسط اسپرم بارور گردد. اگر تخمک بارور نشود، طی پریودی از بدن دفع می‌شود. در برخی از زنان، میزان هورمون‌های لازم برای تخمک‌گذاری کافی نیست. در این شرایط، تخمدان‌ها ممکن است کیست هایی داشته باشند که هورمون‌هایی به نام آندروژن تولید می‌کنند. آندروژن‌ها هورمون‌هایی هستند که به طور طبیعی در مردان بیشتر از زنان یافت می‌شوند. اما در زنان مبتلا به PCOS، سطح این هورمون‌ها بیشتر است که باعث نامنظم شدن چرخه قاعدگی و ایجاد علائم دیگر PCOS می‌شود.
چه کسانی در معرض خطر PCOS هستند؟
اگر مادر یا خواهر شما دچار PCOS باشد، احتمال بیشتری وجود دارد که شما هم به آن مبتلا شوید. مقاومت به انسولین یا چاقی نیز احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد.
علائم تنبلی تخمدان چیست؟
علائم سندرم تخمدان پلی کیستیک شامل موارد زیر است:
- ✔ پریود نامنظم، قطع پریود یا پریودهای بسیار سبک
- ✔ تخمدان‌های بزرگ یا دارای کیست متعدد
- ✔ رشد بیش از حد مو در قسمت‌هایی مانند سینه، شکم و کمر (هیرسوتیسم)
- ✔ افزایش وزن، مخصوصا در ناحیه شکم
- ✔ جوش و پوست چرب
- ✔ ریزش مو یا طاسی با الگوی مردانه
- ✔ ناباروری
- ✔ تکه‌های کوچک پوست اضافی در ناحیه گردن یا زیر بغل (اسکین تگ‌ها)
- ✔ تیره یا ضخیم شدن پوست در ناحیه گردن، زیر بغل و زیر سینه‌ها
PCOS همچنین می‌تواند باعث اضطراب، افسردگی و کاهش رضایت از تصویر بدن شود. برخی از علائم مانند ناباروری، چاقی و رشد ناخواسته مو می‌توانند منجر به ننگ اجتماعی شوند که ممکن است بر جنبه‌های مختلف زندگی، از جمله خانواده، روابط، کار و فعالیت‌های اجتماعی تأثیر بگذارد.
تخمدان پلی کیستیک چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پزشک سابقه بیمار را بررسی می کند. یک معاینه فیزیکی، از جمله معاینه لگنی، برای بررسی سلامت اندام‌های تناسلی معمولا انجام می شود. برخی از علائم PCOS مشابه سایر بیماری‌ها هستند، بنابراین ممکن است آزمایش‌های زیر نیز انجام شوند:
✔ سونوگرافی:
🔹 با استفاده از سونوگرافی به بررسی اندازه تخمدان‌ها و وجود کیست‌ها در آن‌ها پرداخته می‌شود. همچنین ضخامت دیواره رحم (آندومتر) بررسی می شود.
✔ آزمایش خون:
- 🔹 بررسی سطح آندروژن‌ها و سایر هورمون‌ها
- 🔹 بررسی سطح قند خون برای تشخیص مقاومت به انسولین
- 🔹 بررسی سطح کلسترول و تری‌گلیسیرید
PCOS چگونه درمان می‌شود؟
درمان PCOS به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله شدت علائم، سن و وضعیت سلامت کلی فرد. نوع درمان به این بستگی دارد که شما قصد بارداری دارید یا خیر.
🔹 اگر قصد بارداری دارید:
- ✅ اصلاح رژیم غذایی و افزایش فعالیت بدنی: کاهش وزن می‌تواند علائم PCOS را کاهش دهد، سطح انسولین را کنترل کند و فرآیند تخمک‌گذاری را بهبود بخشد.
- ✅ داروهای تحریک تخمک گذاری: این داروها کمک می‌کند که تخمک‌گذاری به‌طور منظم انجام شود. اما این داروها ممکن است باعث چندقلوزایی شوند و همچنین منجر به تحریک بیش از حد تخمدان‌ها و ایجاد علائمی مانند نفخ و درد لگنی شوند.
🔹 اگر قصد بارداری ندارید:
- ✅ قرص‌های ضدبارداری: این قرص‌ها چرخه قاعدگی را تنظیم کرده، سطح آندروژن را کاهش داده و به کاهش آکنه کمک می‌کنند.
- ✅ داروهای دیابت: کاهش مقاومت به انسولین و کاهش رشد موهای زائد و تنظیم تخمک‌گذاری
- ✅ اصلاح رژیم غذایی و افزایش فعالیت بدنی: کاهش وزن و بهبود استفاده بدن از انسولین
عوارض احتمالی PCOS چیست؟
تنبلی تخمدان می تواند عوارض زیادی برای زنان داشته باشد. زنان مبتلا به PCOS بیشتر در معرض مشکلات زیر هستند:
- ✔ دیابت نوع ۲
- ✔ فشار خون بالا
- ✔ مشکلات قلبی و عروقی
- ✔ سرطان رحم (سرطان آندومتر)
- ✔ مشکلات باروری
چالش های زندگی با تنبلی تخمدان
برخی زنان با علائم ظاهری این بیماری مانند افزایش وزن، رشد موهای زائد و جوش‌ها مشکل دارند. لیزر یا الکترولیز ممکن است به حذف موهای زائد کمک کند. اگر دچار خونریزی طولانی‌مدت شدید، حتما با پزشک خود تماس بگیرید.
کلام آخر
تخمدان پلی کیستیک که به صورت عامیانه به آن تنبلی تخمدان گفته می شود، یک مشکل هورمونی شایع در زنان در سنین باروری است. زنان مبتلا به PCOS ممکن است تخمک‌گذاری نداشته باشند، سطح آندروژن آن‌ها بالا باشد و دارای تخمدان‌های پلی‌کیستیک باشند. علائم رایج PCOS شامل پریود نامنظم، رشد موهای زائد، آکنه، ناباروری و افزایش وزن است.PCOS خطر ابتلا به دیابت، فشار خون بالا، بیماری‌های قلبی و سرطان رحم را افزایش می‌دهد. درمان این بیماری بسته به اینکه فرد قصد بارداری دارد یا خیر، متفاوت است.
منابع: hopkinsmedicine، who
