بریدن دستگاه تناسلی یا ختنه زنان به معنای برداشتن جزئی یا کامل اندام تناسلی خارجی زنان است. این عمل به دلایل فرهنگی انجام می‌شود، نه پزشکی. مشکلات سلامتی پس از ختنه زنان شامل عفونت‌ها، آبسه، انسداد جریان ادرار و درد هنگام رابطه جنسی است.
ختنه زنان چیست؟
ختنه یا بریدن اندام تناسلی زنان (FGC)، شامل بریدن یا تغییر دادن بخش‌های خارجی اندام تناسلی زنانه است. این یک رسم فرهنگی سنتی است و یک عمل مذهبی محسوب نمی‌شود. خاستگاه دقیق آن هنوز ناشناخته است. این عمل در برخی از جوامع و گروه‌های قومی خاص در آفریقا، خاورمیانه، آسیا و آمریکای جنوبی رایج است. بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی، حدود ۲۰۰ میلیون زن در سراسر جهان قربانی FGC هستند و هر سال حدود ۳ میلیون دختر تحت این عمل قرار می‌گیرند. ختنه زنان در سطح بین‌المللی به‌عنوان نقض حقوق بشر دختران و زنان شناخته شده است. این عمل بازتاب نابرابری عمیق جنسیتی و گونه‌ای شدید از تبعیض علیه زنان و دختران محسوب می‌شود.
انواع مختلف ختنه زنان
ختنه زنان به چهار نوع اصلی تقسیم می‌شود:
- نوع ۱: برداشتن جزئی یا کامل غده کلیتوریس (قسمت خارجی و قابل‌مشاهده کلیتوریس، که بخش حساس دستگاه تناسلی زنانه است)، و/یا برداشتن پوست اطراف کلیتوریس (پره‌پوست یا کلاهک کلیتوریس).
- نوع ۲: برداشتن جزئی یا کامل کلیتوریس و لابیاهای کوچک (لب‌های داخلی واژن)، با یا بدون برداشتن لابیاهای بزرگ (لب‌های خارجی واژن).
- نوع ۳: “اینفیبولاسیون”: به تنگ کردن دهانه واژن از طریق ایجاد “مهر و موم” با بریدن و جابجا کردن لابیاهای داخلی یا خارجی، گاه با دوختن آن‌ها گفته می‌شود، که ممکن است با یا بدون برداشتن کلیتوریس انجام شود.
- نوع ۴: شامل سایر روش‌های مضر به اندام تناسلی زنانه به دلایل غیرپزشکی مانند سوراخ‌کردن، خراش دادن، سوزاندن، شکافتن یا خراشیدن ناحیه تناسلی.
عوارض ختنه زنان
ختنه زنان هیچ مزیت پزشکی ندارد و می‌تواند به شدت بر سلامت جنسی و باروری زنان و دختران اثر منفی بگذارد. عوارض فوری و بلندمدت شامل موارد زیر است:
- درد شدید
- خونریزی، شوک و مرگ
- عفونت، عفونت لگن، عفونت‌های مکرر دستگاه ادراری
- زخم و کیست
- انسداد جریان ادرار، بی‌اختیاری ادرار
- افزایش خطر ناباروری
- رابطه جنسی دردناک
- کاهش لذت جنسی
- اختلال استرسی پس از سانحه (مانند کابوس و یادآوری‌های دردناک)
- افسردگی، انزوا اجتماعی، اضطراب مزمن
- مشکلات زایمان مانند پارگی شدید و خونریزی
قانون در مورد ختنه زنان
ختنه اندام تناسلی زنان در بسیاری از کشورهای جهان غیرقانونی است و به دلیل اثرات منفی که برای زنان دارد قابلیت انجام آن در بسیاری از کشورهای پیشرفته وجود ندارد. ولی در برخی کشورهای جهان سوم متاسفانه به دلایل مختلف ممکن است این کار قانونی باشد و به راحتی انجام شود.
باز کردن دوخت (دیاینفیبولاسیون) پس از ختنه
عمل باز کردن دهانه واژن «دیاینفیبولاسیون» نام دارد. دیاینفیبولاسیون به عنوان جراحی اصلاحی شناخته می‌شود و توسط متخصص زنان، ماما یا پرستار انجام می‌شود.
ختنه زنان از نظر حقوق بشر
بیش از ۲۳۰ میلیون دختر و زن زنده در حال حاضر در ۳۰ کشور از آفریقا، خاورمیانه و آسیا مورد عمل مثله‌سازی اندام تناسلی (ختنه زنان) قرار گرفته‌اند. ختنه زنان عمدتاً بر روی دختران خردسال، از نوزادی تا ۱۵ سالگی انجام می‌شود. ختنه زنان نقض حقوق بشر دختران و زنان است. هزینه درمان عوارض ناشی از ختنه زنان سالانه حدود ۱.۴ میلیارد دلار بر سیستم‌های بهداشتی تحمیل می‌کند و در صورت عدم اقدام فوری برای توقف آن، این رقم افزایش خواهد یافت.
این عمل تقریباً همیشه بر روی دختران خردسال انجام می‌گیرد و در نتیجه، نقض آشکار حقوق کودکان است. همچنین این عمل حق سلامت، امنیت و تمامیت جسمی، حق آزادی از شکنجه، رفتارهای بی‌رحمانه، غیرانسانی یا تحقیر‌آمیز و حتی حق حیات را (در صورت مرگ پس از عمل) نقض می‌کند.
عوامل فرهنگی و اجتماعی در انجام ختنه زنان
دلایل انجام ختنه زنان از منطقه‌ای به منطقه دیگر و نیز در طول زمان متفاوت است و معمولاً شامل مجموعه‌ای از عوامل جامعه‌شناختی و فرهنگی در خانواده‌ها و جوامع می‌شود. در جوامعی که ختنه زنان یک هنجار اجتماعی محسوب می‌شود، فشار اجتماعی برای همراهی با اکثریت و ترس از طرد شدن عامل اصلی ادامه این رسم است. ختنه زنان اغلب بخشی از فرآیند تربیت دختران و آماده‌سازی برای بزرگسالی یا ازدواج تلقی می‌شود.
کنترل تمایلات جنسی و تضمین بکارت پیش از ازدواج و وفاداری پس از آن در بسیاری از فرهنگ‌ها مشوق انجام آن است. برخی مردم باور دارند که این رسم ریشه مذهبی دارد، اگرچه هیچ متن مذهبی معتبر آن را توصیه نکرده است. رهبران دینی در مورد آن مواضع متفاوتی دارند و برخی از آن‌ها به حذف آن کمک می‌کنند.
چرا برخی کارکنان سلامت همچنان ختنه زنان را انجام می‌دهند؟
در برخی کشورها، شواهدی دال بر افزایش مشارکت کارکنان سلامت در انجام ختنه زنان وجود دارد، زیرا تصور می‌شود انجام این عمل در محیط پزشکی ایمن‌تر است. برخی از کادر درمان در برخی کشورهای در حال توسعه بر این باور هستند که عمل ختنه زنان در هر صورت در این جوامع انجام می شود، پس چه بهتر که این کار توسط کادر درمان و در یک محیط استریل و کاملا تمیز انجام شود. برخی کارکنان سلامت ممکن است خود از جوامع معتقد به ختنه زنان باشند و تحت تأثیر همان هنجارها قرار بگیرند با این حال، با حمایت و آموزش سازمان بهداشت جهانی، بسیاری از ارائه‌دهندگان خدمات بهداشتی به مدافعان حذف کامل ختنه زنان در خانواده‌ها و جوامع خود تبدیل شده‌اند.
کلام آخر
مثله‌سازی اندام تناسلی زنان یک عمل خطرناک، غیرانسانی و نقض آشکار حقوق بشر است که هیچ فایده‌ای برای سلامت ندارد و باید به صورت جهانی متوقف شود. بسیاری از سازمان های بهداشتی و حقوق بشری خواهان همکاری بین دولت‌ها، کارکنان سلامت، جوامع و خانواده‌ها برای پایان دادن به این عمل هستند.
منابع: betterhealth، who
