آیا تا به حال متوجه شده‌اید که هنگام اضطراب، کارهایی مانند ضربه زدن به میز، پلک زدن مداوم یا صاف کردن گلو را انجام می‌دهید؟ شما ممکن است یک تیک عصبی داشته باشید. تیک عصبی حرکات غیرارادی عضلانی یا صداهای غیرارادی هستند که می‌توانند ناشی از اختلالات عصبی، اضطراب یا اختلال وسواس فکری-عملی (OCD) باشند. این تیک‌ها معمولا به‌صورت حرکات بدنی مانند پرش لب یا پلک زدن یا تیک‌های صوتی مانند صاف کردن گلو یا سرفه‌های مکرر ظاهر می‌شوند. زمانی که تیک‌ها ناشی از اضطراب شدید باشند، به آنها تیک‌های اضطرابی یا تیک‌های عصبی گفته می‌شود. هرچند تیک‌های عصبی همیشه قابل پیشگیری نیستند، کنترل استرس می‌تواند باعث کاهش شدت و دفعات آنها شود.
تیک عصبی چیست؟
احساس اضطراب شدید معمولا در ذهن فرد شروع می‌شود، اما می‌تواند تاثیراتی مانند افزایش ضربان قلب، تعریق زیاد یا ناراحتی معده بگذارد. در تیک‌های اضطرابی، احساسات ناخوشایند باعث ایجاد حرکات غیرارادی (تیک‌های حرکتی) یا تولید صداهای غیرارادی (تیک‌های صوتی) می‌شوند. هرچند این تیک‌ها مستقیما به سلامت جسمی آسیب نمی‌زنند، اما می‌توانند خجالت‌آور یا ناراحت‌کننده باشند، به‌ویژه اگر تکرار شوند. اگر اضطراب بگیرید و سطح آدرنالین در بدن بالا برود، مقدار زیادی انرژی در بدن وجود دارد که ممکن است از طریق تیک‌ها آزاد شود.
انواع تیک‌های عصبی
۱. تیک‌های حرکتی (Motor Tics):
- پلک زدن مکرر
- حرکت دادن یا بیرون آوردن زبان
- تکان دادن سر یا گردن
- چمباتمه زدن یا بالا و پایین پریدن
- ضربه زدن مکرر به میز یا سطح دیگر
- بالا انداختن شانه‌ها
۲. تیک‌های صوتی (Vocal Tics):
- خرخر کردن، خش‌خش کردن یا زمزمه بی‌اختیار
- بو کشیدن بی‌دلیل (درحالی‌که گرفتگی بینی وجود ندارد)
- خرناس کشیدن یا نفس‌های کوتاه از طریق بینی
- سرفه یا صاف کردن مکرر گلو (بدون دلیل پزشکی مشخص)
چه عواملی باعث ایجاد تیک های عصبی می‌شوند؟
تیک‌های اضطرابی معمولا موقتی هستند، اما درک علل آنها می‌تواند به پیشگیری کمک کند. رفتارهایی مانند ضربه زدن یا بو کشیدن ممکن است ساده به نظر برسند، اما فرایند زیستی ایجاد آنها پیچیده است. این تیک‌ها به علت سیگنال‌های مغزی ناشی از واکنش استرس بدن ایجاد می‌شوند. تحقیقات نشان می‌دهند که تیک‌های اضطرابی ممکن است با ترشح غیرطبیعی دوپامین در ناحیه گانگلیای پایه مغز مرتبط باشند، که در تنظیم عملکرد حرکتی و استرس نقش دارد.
عوامل محرک تیک‌های عصبی
چون تیک‌های عصبی ناشی از اضطراب یا استرس هستند، عوامل محرک آنها معمولا شامل رویدادهای زندگی یا شرایط احساسی مختلف مانند موارد زیر می شود:
- مشکلات در روابط عاطفی و شخصی
- تجربه غم و فقدان
- استرس مالی یا شغلی
- تغییرات بزرگ در زندگی (مانند اسباب‌کشی)
- مسئولیت‌های زیاد (مانند مراقبت از کودکان)
- برنامه‌های فشرده و استرس‌زا
- کمبود خواب
- بیماری‌های جسمی
تفاوت تیک‌های عصبی و اختلال تیک
تیک‌های عصبی فقط در زمان استرس یا اضطراب رخ می‌دهند. اختلالات تیک معمولا مزمن هستند و به صورت پیوسته رخ می‌دهند. انواع اختلالات تیک شامل سندرم تورت، اختلال تیک حرکتی مزمن و اختلال تیک گذرا هستند. درحالی‌که تیک‌های عصبی اغلب ناشی از شرایط روحی مانند استرس هستند، اختلالات تیک منشأ عصبی دارند و به‌طور کامل ناشی از عملکرد نادرست سیستم عصبی هستند.
چگونه می‌توان تیک را متوقف کرد؟
اگر تیک ناشی از اختلالاتی مانند سندرم تورت یا OCD باشد، دریافت درمان تخصصی مهم‌ترین اقدام است. اما اگر تیک‌های عصبی ناشی از اضطراب یا شرایط روحی هستند، روش‌های زیر می‌توانند به شما کمک کنند:
- ✅ تمرین ذهن‌آگاهی: تمرکز خود را به موضوعاتی غیر از تیک اختصاص دهید، مانند دمای محیط یا احساس لباس روی پوستتان.
- ✅ تمرین‌های تنفسی: تنفس منظم و عمیق به کاهش استرس و کنترل تیک‌ها کمک می‌کند.
- ✅ فعالیت بدنی: پیاده‌روی یا انجام حرکات کششی می‌تواند تمرکز شما را از تیک‌ها به نگرانی‌های دیگر منحرف کند.
- ✅ حفظ سبک زندگی سالم: خواب خوب، تغذیه مناسب و ورزش منظم می‌توانند تأثیر مثبتی بر کاهش استرس و تیک‌ها داشته باشند.
- ✅ دریافت کمک حرفه‌ای: اگر تیک‌های شما شدید و آزاردهنده هستند، از یک متخصص سلامت روان مشاوره بگیرید.
کلام آخر
تیک‌های اضطرابی می‌توانند اشکال مختلفی داشته باشند و تأثیر آنها بر زندگی روزمره متفاوت است. تیک‌ها خودبه‌خود و غیرارادی رخ می‌دهند و نتیجه واکنش بدن به تغییرات احساسی هستند. اگر تیک‌ها مزمن باشند یا در زندگی روزمره اختلال ایجاد کنند، دریافت راهنمایی از روان‌شناس یا متخصص اعصاب ضروری است. تیک‌ها قابل کنترل و درمان هستند، بنابراین اگر با این موضوع مواجه هستید، از دریافت کمک حرفه‌ای خودداری نکنید.
منبع: treatmyocd
