هپاتیت به معنای التهاب در کبد است. التهاب واکنش بدن به عفونت یا آسیب است. عوامل متعددی می‌توانند به کبد آسیب رسانده و باعث هپاتیت شوند. برخی از عفونت‌های ویروسی موجب هپاتیت می‌شوند. همچنین، ممکن است در اثر بیماری‌هایی که کبد را تحت تأثیر قرار می‌دهند یا مواجهه با سموم مانند مواد شیمیایی، الکل یا داروها دچار هپاتیت شوید. این بیماری می‌تواند علائمی ایجاد کند که ناگهانی ظاهر شده و در عرض شش ماه برطرف شوند (هپاتیت حاد). اما ممکن است نوعی از هپاتیت را داشته باشید که از بین نرود و به‌تدریج بدتر شود. این نوع، هپاتیت مزمن است.
انواع هپاتیت
چندین نوع هپاتیت وجود دارد که هر یک می‌توانند حاد یا مزمن باشند. برخی از انواع آن شایع‌تر از دیگران هستند:
هپاتیت ویروسی: شایع‌ترین نوع هپاتیت است. چندین نوع هپاتیت ویروسی وجود دارد که رایج‌ترین آن‌ها هپاتیت A، هپاتیت B و هپاتیت C هستند. هپاتیت D و هپاتیت E کمتر شایع‌اند.
هپاتیت سمی: این نوع هپاتیت بر اثر قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی ایجاد می‌شود. هپاتیت ناشی از مصرف الکل و هپاتیت ناشی از داروها نیز جزو هپاتیت‌های سمی هستند. هپاتیت سمی می‌تواند حاد یا مزمن باشد.
هپاتیت خودایمنی: نوعی هپاتیت مزمن و نادر است که در آن، سیستم ایمنی بدن به اشتباه به بافت‌های کبد حمله می‌کند.
علائم هپاتیت چیست؟
هپاتیت می‌تواند بی‌سروصدا باشد، به این معنا که شاید در ابتدا هیچ تغییری در بدن خود احساس نکنید. اما در صورت ظاهر شدن علائم، ممکن است موارد زیر را تجربه کنید:
اسهال
خستگی
احساس ضعف یا ناراحتی کلی
تب (اگر علت آن عفونت ویروسی باشد)
حالت تهوع یا کاهش اشتها
درد در ناحیه بالای سمت راست شکم
هپاتیت مزمن همراه با آسیب کبدی ممکن است علائم زیر را نیز داشته باشد:
گیجی، سردرگمی یا خواب‌آلودگی (انسفالوپاتی کبدی)
ادرار تیره‌رنگ و مدفوع روشن‌رنگ
خارش پوست (پوریتوس)
زردی پوست یا زرد شدن سفیدی چشم‌ها (یرقان)
علل هپاتیت چیست؟
دلایل متعددی می‌توانند منجر به هپاتیت شوند، اما شایع‌ترین علت آن قرار گرفتن در معرض ویروس‌ها است. همچنین، برخی از بیماری‌هایی که به کبد آسیب می‌زنند و قرار گرفتن در معرض سمومی مانند الکل، مواد مخدر و داروها نیز از عوامل ایجاد هپاتیت هستند.
هپاتیت ویروسی چگونه منتقل می‌شود؟
مایعات بدن: هپاتیت B می‌تواند از طریق بزاق، منی و مایعات واژن منتقل شود. شما ممکن است با داشتن رابطه جنسی محافظت‌نشده با فرد آلوده به این ویروس مبتلا شوید. هپاتیت B مزمن نیز می‌تواند در زمان تولد از والد به نوزاد منتقل شود.
تماس با خون آلوده: هپاتیت B، C و D می‌توانند از طریق تماس با خون فرد آلوده منتقل شوند. این انتقال معمولاً در شرایطی رخ می‌دهد که افراد از سوزن‌های مشترک برای مصرف مواد مخدر تزریقی استفاده می‌کنند.
مسمومیت غذایی: شما ممکن است با خوردن غذا یا نوشیدن آبی که آلوده به ویروس هپاتیت A یا E باشد، به این بیماری مبتلا شوید.
چه بیماری‌های دیگری باعث هپاتیت می‌شوند؟
هر بیماری که آسیب جدی به کبد بزند، می‌تواند باعث هپاتیت شود، از جمله این موارد می توان به موارد زیر اشاره کرد:
کلستاز: وضعیتی که باعث برگشت صفرا به داخل کبد و ایجاد التهاب می‌شود.
ویروس سیتومگالو (CMV): از خانواده ویروس‌های هرپس است و می‌تواند در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، مشکلات کبدی ایجاد کند.
ویروس اپشتین-بار: این ویروس بسیار مسری است و معمولاً باعث هپاتیت حاد شده و گاهی به هپاتیت مزمن تبدیل می‌شود.
هموکروماتوز اولیه: یک بیماری ژنتیکی نادر که منجر به جذب بیش از حد آهن می‌شود.
بیماری متابولیکی مرتبط با کبد چرب (MASLD): در این بیماری، چربی اضافی در کبد تجمع کرده و باعث التهاب می‌شود.
بیماری ویلسون: یک اختلال ژنتیکی نادر که در آن مقدار زیادی مس در بدن جمع شده و التهاب کبدی ایجاد می‌کند.
عوارض هپاتیت
هپاتیت شدید یا مزمن ممکن است به مشکلات زیر منجر شود:
سیروز: زخم شدن بافت کبد به دلیل التهاب مزمن، که می‌تواند منجر به بیماری شدید کبدی شود.
سرطان کبد: مطالعات نشان داده‌اند که تقریباً نیمی از موارد سرطان کبد ناشی از سیروز ایجادشده توسط ویروس‌های هپاتیت B و C است.
نارسایی کبد: زمانی رخ می‌دهد که کبد دیگر قادر به انجام وظایف خود نباشد.
پرفشاری ورید باب: زخم ناشی از سیروز می‌تواند جریان خون را در یکی از وریدهای اصلی کبد مختل کند.
چگونه هپاتیت تشخیص داده می‌شود؟
پزشک درباره علائم، سوابق پزشکی و وضعیت بدنی بیمار سوال کرده و ممکن است آزمایش‌های زیر را انجام دهد:
آزمایش‌های عملکرد کبد
تصویربرداری شامل اسکن کبد و طحال یا الاستوگرافی
نمونه‌برداری از کبد
درمان هپاتیت چگونه است؟
بسته به علت هپاتیت، درمان‌های متفاوتی وجود دارد. برخی از روش‌های درمانی رایج عبارت‌اند از:
تغییر سبک زندگی (مانند خودداری از مصرف الکل و تغذیه سالم)
داروهای ضدویروسی برای درمان هپاتیت B مزمن
داروهای ضدویروسی مستقیم (DDA) که می‌توانند هپاتیت C را درمان کنند
پیوند کبد در موارد شدید
چگونه می‌توان از هپاتیت جلوگیری کرد؟
واکسیناسیون: برای هپاتیت A و B واکسن وجود دارد.
رعایت بهداشت: شستن دست‌ها پس از استفاده از سرویس بهداشتی و قبل و بعد از تهیه غذا.
مصرف صحیح داروها: پرهیز از مصرف خودسرانه داروها برای پیشگیری از هپاتیت سمی.
منابع: clevelandclinic ،who
