افسردگی یک اختلال شایع روانی است که منجر به احساس غمگین بودن مداوم یا از دست دادن لذت و علاقه به انجام کارها برای مدت طولانی می شود. افسردگی با تغییرات طبیعی خلق و خو و احساسات روزمره تفاوت دارد و می‌تواند همه جنبه‌های زندگی از جمله روابط با خانواده، دوستان و جامعه را تحت تأثیر قرار داده و باعث مشکلاتی در مدرسه یا محیط کار شود.
افسردگی ممکن است برای هر کسی رخ دهد. افسردگی در زنان بیشتر از مردان مشاهده می‌شود.
شیوع افسردگی چقدر است؟
برآورد می‌شود که ۳.۸٪ از جمعیت جهان به افسردگی مبتلا باشند، از جمله ۵٪ از بزرگسالان (۴٪ در مردان و ۶٪ در زنان) و ۵.۷٪ از افراد بالای ۶۰ سال. همچنین تقریباً ۲۸۰ میلیون نفر در سراسر جهان از افسردگی رنج می‌برند. افسردگی در زنان نسبت به افسردگی در مردان حدود ۵۰٪ بیشتر مشاهده می شود. همچنین، بیش از ۱۰٪ از زنان باردار و زنانی که به تازگی زایمان کرده‌اند دچار افسردگی می‌شوند. افسردگی فصلی نیز با شروع فصل پاییز و زمستان در بعضی افراد مشاهده می شود. به طور کلی بیش از ۷۰۰ هزار نفر هر سال در اثر خودکشی جان خود را از دست می‌دهند و خودکشی چهارمین علت اصلی مرگ و میر در سنین ۱۵ تا ۲۹ سالگی است.
با وجود اینکه امروزه درمان‌های مؤثری برای اختلالات روانی وجود دارد، اما بیش از ۷۵٪ از مبتلایان به این بیماری در کشورهای با درآمد کم و متوسط درمانی دریافت نمی کنند.
علائم افسردگی
در طول یک دوره افسردگی، فرد حالت خلقی پایین مثل احساس غم، تحریک‌پذیری و پوچی را تجربه می‌کند. همچنین ممکن است لذت و علاقه خود را به انجام کارها از دست بدهد. یک دوره افسردگی نوسانات خلقی متفاوتی دارد که این احساسات حداقل به مدت دو هفته ادامه پیدا می کنند. دیگر علائم افسردگی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- کاهش تمرکز
- احساس گناه بیش از حد یا کمبود عزت‌نفس
- ناامیدی نسبت به آینده
- افکار مربوط به مرگ یا خودکشی
- اختلال در خواب
- تغییر در اشتها یا وزن
- احساس خستگی شدید یا کاهش انرژی
- افسردگی می‌تواند باعث مشکلات جدی در زندگی فرد از جمله روابط اجتماعی، کاری، خانوادگی و تحصیلی وی شود. همچنین افسردگی و دردهای عصبی ارتباط نزدیکی با هم دارند.
انواع دوره های افسردگی
- اختلال افسردگی تک‌دوره‌ای: فقط یک دوره افسردگی در طول زندگی فرد رخ می‌دهد.
- اختلال افسردگی عودکننده: فرد حداقل دو دوره افسردگی را در طول زندگی تجربه می‌کند.
- اختلال دوقطبی: شامل دوره‌های افسردگی همراه با دوره‌های شیدایی (مانیا) است. دوره‌های شیدایی شامل احساس سرخوشی بیش از حد، افزایش انرژی، افزایش فعالیت، پرحرفی، افکار سریع، افزایش عزت‌نفس، کاهش نیاز به خواب، حواس‌پرتی و رفتارهای تکانشی و بی‌پروا می‌شوند.
عوامل موثر در بروز افسردگی
بروز افسردگی ناشی از تعامل پیچیده چند عامل مختلف مثل عوامل اجتماعی، عوامل روانی و عوامل زیستی است. افرادی که در زندگی تجربیات سختی مانند بیکاری، از دست دادن عزیزان، یا حوادث آسیب‌زا را پشت سر گذاشته‌اند، بیش از دیگران در معرض افسردگی قرار دارند. از طرفی، افسردگی می‌تواند استرس را شدت ببخشد و باعث بدتر شدن شرایط زندگی فرد شود.
همچنین افسردگی به شدت با سلامت جسمانی مرتبط است. بسیاری از عواملی که در افزایش خطر افسردگی نقش دارند (مانند نداشتن فعالیت بدنی یا مصرف الکل) از عوامل خطر بیماری‌هایی مثل بیماری‌های قلبی، سرطان، دیابت و بیماری‌های تنفسی نیز هستند؛ در طرفی افرادی که این بیماری‌ها را دارند، ممکن است به دلیل مشکلات جسمی خود دچار افسردگی شوند.
پیشگیری از افسردگی
برای پیشگیری از افسردگی، برنامه های زیر موثر هستند:
- انجام برنامه‌های مدرسه‌ای در کودکان و نوجوانان به ترویج راهکارهای مثبت کمک می‌کنند.
- مداخلات برای والدین دارای فرزندان با مشکلات رفتاری می‌تواند باعث کاهش علائم افسردگی در والدین و بهبود وضعیت فرزندان شود.
- انجام برنامه‌های ورزشی برای سالمندان در کاهش افسردگی مؤثر هستند.
چه کسانی در معرض افسردگی هستند؟
افسردگی ممکن است برای هر فردی (از جمله کودکان و بزرگسالان) رخ دهد. برخی شرایط خطر ابتلا به افسردگی را افزایش می‌دهد، از جمله این موارد می توان به مشکلات زیر اشاره کرد:
- بیماری‌های عصبی-تحلیل‌برنده مانند آلزایمر و پارکینسون
- سکته مغزی
- مولتیپل اسکلروزیس (MS)
- صرع
- سرطان
- بیماری‌های مزمن و دردهای طولانی‌مدت
درمان افسردگی
برای افسردگی درمان‌های مؤثر و مختلفی از جمله درمان‌های روانشناختی و دارویی وجود دارد. درمان روانشناختی (روان‌درمانی) روش اصلی درمان افسردگی است و در موارد افسردگی متوسط و افسردگی شدید یا افسردگی ماژور می‌توان روان درمانی را با داروهای ضدافسردگی ترکیب کرد.
آموزش روش‌های جدید تفکر، مقابله با مشکلات و بهبود روابط اجتماعی از جمله درمان های روانشناختی افسردگی هستند؛ این درمان‌ها می‌توانند از طریق گفت‌وگو با روان‌شناسان و مشاوران، به‌صورت حضوری یا آنلاین انجام شوند. همچنین، کتاب، سایت و اپلیکیشن‌های خودیاری نیز منابع مفیدی بهبود این مشکل به حساب می آیند. برای دانستن روش های درمان افسردگی در مردان اینجا را کلیک کنید. به طور کلی درمان‌های مؤثر برای افسردگی شامل موارد زیر است:
- فعال‌سازی رفتاری
- درمان شناختی-رفتاری (CBT)
- درمان بین‌فردی
- درمان حل مسئله
- داروهای ضد افسردگی: داروهای ضدافسردگی نیز مهارکننده‌های بازجذب سروتونین (SSRIs) مثل فلوکستین هستند. دقت داشته باشید استفاده از داروهای ضدافسردگی برای کودکان توصیه نمی‌شوند و در نوجوانان نیز باید با احتیاط بیشتری تجویز شوند.
خود مراقبتی در بهبود افسردگی
درمان افسردگی شدید در خانه امکان پذیر نیست، اما برای موارد خفیف می توان با انجام اقداماتی حال عمومی فرد را بهبود بخشید:
- انجام فعالیت‌هایی که قبلاً لذت می‌بردید
- ارتباط با خانواده و دوستان
- ورزش منظم، حتی اگر فقط کمی پیاده‌روی باشد
- حفظ برنامه غذایی و خواب منظم
- کاهش مصرف الکل و پرهیز از مواد مخدر
- صحبت درباره احساسات خود با کسی که به او اعتماد دارید
- کمک گرفتن از متخصص سلامت روان
اگر به خودکشی فکر می‌کنید:
- شما تنها نیستید و خیلی ها پس از دریافت کمک، بهتر شده اند.
- با فردی مورد اعتماد صحبت کنید.
- به پزشک یا مشاور مراجعه کنید.
- با خطوط بحران یا اورژانس روانی تماس بگیرید.
سخن پایانی
افسردگی یا اختلال افسردگی یک بیماری شایع روانی است که با احساس غمگین بودن مداوم همراه است و فرد افسرده برای مدت طولانی مایل به انجام هیچ کاری نیست و از هیچ چیزی لذت نمی برد. در این مطلب در مورد این اختلال و دلایل ایجاد آن صحبت کردیم. آیا شما تجربه ابتلا به افسردگی را دارید؟ آیا در اطرافیانتان کسی افسرده بوده است؟ اگر در این زمینه تجربه ای دارید در موردش برایمان بنویسید.
منبع: WHO
