شب ادراری به خروج غیرارادی ادرار در هنگام خواب گفته می‌شود. این مشکل در بین کودکان، حتی پس از یادگیری کنترل ادرار، رایج است. اکثر کودکان به‌تدریج با افزایش سن کنترل مثانه را یاد می‌گیرند. این فرآیند معمولاً بین سنین ۴ تا ۶ سالگی اتفاق می‌افتد. اگر کودک پس از ۱۲ سالگی همچنان دو بار یا بیشتر در هفته به مدت حداقل سه ماه متوالی شب‌ادراری داشته باشد، لازم است با پزشک مشورت کنید. اگر چه شب ادراری یک بیماری جدی نیست، اما کودکانی که شب‌ادراری دارند، ممکن است احساس شرم یا خجالت کنند. مهم است بدانید که شب ادراری نتیجه آموزش نامناسب کنترل ادرار یا تنبلی نیست. عوامل مختلفی می‌توانند در شب‌ادراری نقش داشته باشند.
انواع شب ادراری
شب‌ادراری به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود:
- شب‌ادراری اولیه: زمانی اتفاق می‌افتد که فرد هرگز به مدت شش ماه متوالی یا بیشتر در شب‌ها خشک نمانده باشد.
- شب‌ادراری ثانویه: زمانی رخ می‌دهد که فرد پس از داشتن حداقل شش ماه بدون شب‌ادراری، دوباره دچار این مشکل شود. شب‌ادراری ثانویه معمولاً به دلیل یک مشکل پزشکی یا روان‌شناختی است.
چه کسانی دچار شب ادراری می‌شوند؟
شب ادراری می‌تواند افراد در هر سنی، از کودکان تا بزرگسالان، را تحت تأثیر قرار دهد. این مشکل در کودکان زیر ۶ سال شایع‌تر است. در بزرگسالان، معمولاً یک مشکل پزشکی یا روانی زمینه‌ای منجر به شب‌ادراری می‌شود. همچنین، این مشکل در پسران بیشتر از دختران رخ می‌دهد.
چقدر شب ادراری شایع است؟
حدود ۱۰ درصد از کودکان دچار شب‌ادراری هستند. این مشکل در کودکان خردسال‌تر شایع‌تر است؛ حدود ۳۰٪ از کودکان زیر ۷ سال و ۵٪ از کودکان ۱۰ ساله دچار این مشکل هستند. در نوجوانان، تقریبا ۱ تا ۲ درصد از ۱۵ ساله‌ها به شب‌ادراری دچار هستند. در بزرگسالان، بین ۲ تا ۳ درصد از افراد بالای ۱۸ سال به شب‌ادراری اولیه دچارند.
تأثیر شب ادراری بر سلامت روان
احساس خجالت و شرم در مورد شب ادراری یک امر طبیعی است. این وضعیت می‌تواند سبب اضطراب اجتماعی شود و فرد از صحبت کردن درباره آن با پزشک خودداری کند. اما باید بدانید که شب‌ادراری یک مشکل رایج است. بسیاری از این احساسات به خاطر نگرش منفی جامعه نسبت به این موضوع ایجاد می‌شود. اگر شب‌ادراری پس از سنین کودکی ادامه یابد، احتمالاً به علت تغییرات بدنی یا یک بیماری زمینه‌ای است و یک پزشک می‌تواند به شما کمک کند تا علت را شناسایی کرده و راه‌حلی پیدا کنید.
علائم شب‌ادراری چیست؟
اصلی‌ترین علامت شب‌ادراری این است که فرد صبح با لباس‌های خیس یا ملحفه‌ای مرطوب از خواب بیدار می‌شود.
اگرچه این یک مشکل فیزیکی است، اما شب‌ادراری می‌تواند تأثیرات احساسی و روانی شدیدی بر فرد بگذارد. فرد ممکن است احساس خجالت کند، سعی کند لباس‌ها یا ملافه‌های خیس خود را مخفی کند.
شب‌ادراری نشانه یک مشکل پزشکی است؟
شب‌ادراری می‌تواند نشانه یک مشکل پزشکی باشد، به‌ویژه اگر فرد پس از شش ماه بدون حادثه، دوباره دچار این مشکل شود. علائمی که ممکن است نشان‌دهنده یک مشکل پزشکی باشند، شامل موارد زیرند:
- تغییر در تعداد دفعات و میزان ادرار در طول روز
- احساس درد هنگام دفع ادرار
- جریان ضعیف ادرار
- تغییر رنگ ادرار
- تغییرات خلقی
- یبوست
علت شب‌ادراری در کودکان
شایع‌ترین دلیل شب‌ادراری در کودکان، عدم توانایی در کنترل مثانه است. کودکان معمولاً بین ۲ تا ۴ سالگی کنترل مثانه را یاد می‌گیرند؛ با این حال، برخی کودکان ممکن است هنوز در سنین ۴ تا ۶ سالگی گاهی شب‌ادراری داشته باشند.
برخی مشکلات پزشکی که می‌توانند باعث شب‌ادراری در کودکان شوند، عبارتند از:
- مثانه کوچک: مثانه ممکن است به اندازه کافی رشد نکرده باشد.
- عدم آگاهی از پر بودن مثانه: اگر عصب‌هایی که مثانه را کنترل می‌کنند به کندی رشد کنند، مثانه پر ممکن است کودک را از خواب بیدار نکند. این مورد مخصوصاً در کودکانی که خواب عمیق دارند، رایج‌تر است.
- عدم تعادل هورمونی: برخی از کودکان به اندازه کافی هورمون ضد ادرار (ADH) تولید نمی‌کنند.
- عفونت مجاری ادراری (UTI): این عفونت می‌تواند کنترل ادرار را دشوار کند. علائم آن ممکن است شامل شب‌ادراری، بی‌اختیاری در طول روز، تکرر ادرار، ادرار صورتی یا قرمز و درد هنگام ادرار باشد.
- آپنه خواب: گاهی، شب‌ادراری نشانه‌ای از آپنه خواب انسدادی است. در این وضعیت، تنفس کودک در طول خواب مختل می‌شود که معمولاً به دلیل تورم و یا بزرگ شدن لوزه‌ها یا آدنوئیدها رخ می‌دهد.
- دیابت: شب‌ادراری ممکن است یکی از اولین نشانه‌های دیابت در کودکان باشد.
- یبوست مداوم: کودکانی که دچار یبوست مزمن هستند، عضلاتی که در دفع ادرار و مدفوع نقش دارند، به‌درستی عمل نمی‌کنند که می‌تواند با شب‌ادراری مرتبط باشد.
- مشکلات در دستگاه ادراری یا سیستم عصبی: در موارد نادر، شب‌ادراری به دلیل اختلالات ساختاری در دستگاه ادراری یا سیستم عصبی رخ می‌دهد.
- اختلال ADHD
علل شب‌ادراری در بزرگسالان
در بزرگسالان، شب‌ادراری ممکن است به دلایل مختلفی رخ دهد، از جمله:
- ژنتیک: سابقه خانوادگی می‌تواند در بروز شب‌ادراری نقش داشته باشد.
- یبوست: پر بودن روده می‌تواند بر عملکرد مثانه تأثیر بگذارد.
- اختلالات هورمونی: برخی افراد به اندازه کافی هورمون وازوپرسین تولید نمی‌کنند که باعث کاهش تولید ادرار در شب می‌شود.
- ظرفیت کم مثانه: برخی افراد حتی با پر شدن جزئی مثانه، احساس نیاز فوری به دفع دارند.
- مشکلات روانی: استرس‌های شدید، تغییرات زندگی یا تجارب روانی منفی مانند سوءاستفاده جنسی می‌توانند موجب شب‌ادراری شوند.
- مشکلات پزشکی: بیماری‌هایی مانند کم‌خونی داسی‌شکل، مشکلات عصبی، یا ناهنجاری‌های کلیه و مثانه.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اکثر کودکان به‌طور طبیعی و بدون مداخله پزشکی بعد از مدتی بهبود می یابند، اما برخی به کمی کمک نیاز دارند. اگر این مشکلات وجود دارد نیاز است با پزشک در این زمینه صحبت کنید:
- کودک پس از ۷ سالگی همچنان شب‌ادراری دارد.
- کودک پس از چند ماه، دوباره شب‌ادراری دارد.
- علاوه بر شب‌ادراری، کودک هنگام ادرار کردن درد دارد، بیش از حد تشنه می‌شود، ادرار صورتی یا قرمز دارد، دچار یبوست است، یا خروپف می‌کند.
عوامل خطر برای شب ادراری
شب‌ادراری، در پسران دو برابر شایع‌تر از دختران است. عوامل مختلفی با افزایش خطر شب‌ادراری مرتبط هستند، از جمله:
- استرس و اضطراب: عواملی مانند تولد نوزاد جدید در خانواده، شروع مدرسه جدید یا خوابیدن در محیطی غیر از خانه می توانند عامل استرس کودک باشند.
- سابقه خانوادگی: اگر یکی از والدین یا هر دو در دوران کودکی شب‌ادراری داشته‌اند، احتمال بیشتری وجود دارد که فرزند آن‌ها نیز این مشکل را داشته باشند.
- اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی (ADHD): شب‌ادراری در کودکانی که اختلال ADHD دارند، شایع‌تر است.
درمان شب ادراری کودکان و بزرگسالان
درمان‌های شب ادراری بسته به علت آن متنوع و شامل راهکارهای زیر هستند:
- درمان بیماری‌های زمینه‌ای
- استفاده از دارو برای کاهش تولید ادرار
- مشاوره با روانشناس برای مدیریت استرس یا مشکلات عاطفی
- تغییرات رفتاری
- کاهش مصرف مایعات قبل از خواب
- دستشویی رفتن قبل از خواب
- استفاده از زنگ هشدار شب‌ادراری
- تقویت مثانه: افزایش فاصله زمانی بین دفعات دفع در روز برای تقویت ظرفیت مثانه
- مصرف داروهایی مانند دسموپرسین (کاهش تولید ادرار در شب)، اکسی‌بوتینین و تولترودین (درمان مثانه بیش‌فعال و ایمی‌پرامین (بهبود ارتباط مغز و مثانه)
کلام آخر
شب‌ادراری یک مرحله طبیعی از رشد بسیاری از کودکان است. در اغلب موارد، این مشکل خودبه‌خود برطرف می‌شود. اما اگر کودک همچنان شب‌ادراری دارد، پزشک می‌تواند با بررسی وضعیت، علت را تشخیص داده و راهکارهای درمانی مناسب را پیشنهاد دهد. مهم‌ترین نکته این است که کودک را سرزنش نکنید و او را با درک و حمایت همراهی کنید.
منابع: clevelandclinic، mayoclinic
برای مشکل شب ادراری باید به چه پزشکی مراجعه کنیم؟
با سلام می توانید به روانشناس یا متخصص ارولوژی مراجعه کنید.
شاید خیلی شایع نباشه ولی شب ادراری واقعا مشکل بزرگی برای خیلی از بچه هاست. من خیلی استفاده کردم از این مطلب.
ممنون از نظر شما