بیماری پیسی یا ویتیلیگو باعث از دست رفتن رنگ‌دانه یا پیگمنت پوست می‌شود. مناطق صاف و سفید یا روشن که با نام ماکول یا پچ (لکه) شناخته می‌شوند، روی پوست ظاهر می‌گردند. معمولاً این بیماری در دست‌ها، ساعد، پاها و صورت آغاز می‌شود. حدود ۱٪ از جمعیت جهان به ویتیلیگو مبتلا هستند. درمان برای آن ضرورتی ندارد، اما در صورت عدم رضایت از تغییر رنگ پوست، روش‌های درمانی وجود دارد.
این بیماری زمانی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی بدن سلول‌های ملانوسیت را از بین می‌برد. ملانوسیت‌ها سلول‌هایی در پوست هستند که ملانین تولید می‌کنند؛ ترکیبی شیمیایی که رنگ پوست را تعیین می‌کند.
چه کسانی به ویتیلیگو مبتلا می‌شوند؟
ویتیلیگو برای همه ممکن است رخ دهد. در بیشتر موارد، لکه‌ها پیش از سن ۳۰ سالگی پدیدار می‌شوند. خطر ابتلا به ویتیلیگو در کسانی که دارای اختلالات خودایمنی زیر باشند بیشتر است:
- بیماری آدیسون
- کم‌خونی
- دیابت نوع ۱
- لوپوس
- پسوریازیس
- آرتریت روماتوئید
- بیماری‌های تیروئید
ویتیلیگو چگونه آغاز شده و پیشرفت می‌کند؟
این بیماری معمولاً با چند لکه سفید کوچک آغاز می‌شود که ممکن است به‌مرور زمان گسترش یابند. محل‌های رایج شروع، دست، ساعد، پا و صورت هستند، اما می‌تواند در هر بخشی از بدن، از جمله غشاهای مخاطی (دهان، بینی، اندام‌های تناسلی و راست‌روده)، چشم‌ها و گوش‌های داخلی ظاهر شود.
برخی لکه‌ها ممکن است بزرگ شوند و گسترش پیدا کنند اما معمولاً سال‌ها در همان محل باقی می‌مانند. در حالی که موقعیت لکه‌های کوچک‌تر ممکن است تغییر کند.
علائم ویتیلیگو
- نواحی لکه‌لکه‌ی بدون رنگ روی پوست که معمولاً ابتدا در دست‌ها، صورت و اطراف منفذهای بدن و ناحیه تناسلی ظاهر می‌شوند.
- سفیدی یا خاکستری شدن زودرس موهای سر، مژه، ابرو یا ریش.
- از بین رفتن رنگ غشاهای مخاطی داخل دهان و بینی.
- علائم می‌توانند خفیف (فقط چند نقطه کوچک) یا شدید (ناحیه‌های گسترده پوست را درگیر کند) باشد. برخی افراد قبل از ظاهر شدن لکه‌ها دچار خارش در پوست می‌شوند.
انواع ویتیلیگو
- ویتیلیگوی عمومی: شایع‌ترین نوع، با لکه‌هایی در نقاط مختلف بدن
- ویتیلیگوی سگمنتال: فقط در یک ناحیه از بدن ظاهر می‌شود (مثلاً فقط یک دست یا یک سمت صورت)
- ویتیلیگوی مخاطی: روی بافت‌های مخاطی دهان یا اندام تناسلی ظاهر می‌شود
- ویتیلیگوی موضعی (Focal): در یک ناحیه کوچک ظاهر شده و طی یک یا دو سال گسترش نمی‌یابد
- ویتیلیگوی سه‌گانه (Trichome): مرکز کاملاً سفید و بدون رنگ، به‌دنبال آن منطقه‌ای روشن‌تر و سپس پوست با رنگ طبیعی دیده می‌شود
- ویتیلیگوی عمومی‌شده (Universal): نوع بسیار نادر که بیش از ۸۰٪ پوست بدن فاقد رنگ‌دانه می‌شود
ویتیلیگو در کجای بدن ظاهر می‌شود؟
ویتیلیگو ممکن است در دست‌ها، پاها، بازوها، صورت، داخل دهان، لب‌ها و بینی (غشاهای مخاطی) و اندام‌های تناسلی دیده شود.
علت ویتیلیگو چیست؟
کمبود ملانین در پوست عامل اصلی ویتیلیگو است. دلایل احتمالی دیگر ممکن است موارد زیر باشند:
- عوامل ژنتیکی: بیش از ۳۰ ژن می‌توانند در بروز بیماری نقش داشته باشند.
- بیماری خودایمنی: سیستم ایمنی، ملانوسیت‌ها را به اشتباه به‌عنوان عامل مهاجم شناسایی کرده و از بین می‌برد.
- استرس: استرس شدید جسمی یا روحی ممکن است تولید ملانین را متاثر سازد.
- عوامل محیطی: مانند اشعه ماورای بنفش و مواد شیمیایی سمی
آیا ویتیلیگو ارثی است؟
حدود ۳۰٪ موارد ویتیلیگو ژنتیکی هستند و از اعضای خانواده می‌توانند به ارث برسند.
ویتیلیگو درد دارد؟
خیر، اما پوست بی‌رنگ نسبت به نور خورشید حساس‌تر شده و ممکن است به‌راحتی دچار آفتاب‌سوختگی شود. استفاده از ضدآفتاب و پوشش مناسب ضروری است.
عوارض ویتیلیگو یا پیسی چیست؟
عوارض ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- حساسیت به نور آفتاب
- تغییراتی در چشم (مثلاً رنگ عنبیه یا شبکیه)
- ابتلا به بیماری‌های خودایمنی دیگر مانند کم‌کاری تیروئید یا دیابت
- مشکلات روحی-روانی: کاهش اعتمادبه‌نفس، اضطراب، افسردگی، انزوا
در صورت احساس ناراحتی روحی، حتماً با پزشک یا مشاور گفتگو کنید.
ویتیلیگو چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پزشک با معاینه ظاهری پوست آن را تشخیص می‌دهد. برای تشخیص بهتر ممکن است از لامپ UV (چراغ وود) استفاده کند. پزشک همچنین سابقه پزشکی و خانوادگی شما را بررسی خواهد کرد.
بیماری‌هایی که شبیه ویتیلیگو به نظر می‌رسند:
- لوکودِرما شیمیایی: ناشی از تماس با مواد شیمیایی صنعتی
- تینئا ورسی‌کالر: قارچ پوستی که لکه‌های سفید یا تیره ایجاد می‌کند
- آلبینیسم: بیماری وراثتی که باعث کاهش گسترده ملانین در کل بدن می‌شود
- پتیریازیس آلبا: ابتدا قرمز و سپس به لکه‌های روشن تبدیل می‌شود
درمان ویتیلیگو چگونه است؟
درمان ضروری نیست، زیرا بیماری خطرناک نیست. اما اگر لکه‌ها گسترش زیادی دارند یا روی روحیه فرد اثر منفی می‌گذارند، می توان از درمان های دارویی، نوردرمانی، درمان بی‌رنگ‌سازی، جراحی و مشاوره روانشناسی استفاده کرد.
هرچند ویتیلیگو درمان قطعی ندارد، برخی افراد می‌توانند ۱۰ تا ۲۰ درصد از رنگ پوست خود را دوباره بازیابند، مخصوصا اگر پیش از ۲۰ سالگی شروع شده باشد، در مدت کوتاهی (۶ ماه یا کمتر) گسترده شده باشد و لکه‌ها در صورت ظاهر شده باشند بازگشت رنگ در نواحی لب، دست‌ها و اندام‌ها کمتر محتمل است.
پیشگیری از پیسی
هیچ راه قطعی برای پیشگیری وجود ندارد، اما می‌توان با محافظت در برابر آفتاب، استفاده روزانه از مرطوب‌کننده، پیشگیری از جراحت و کنترل بیماری‌های خودایمنی خطر را کاهش داد.
آیا ویتیلیگو مسری است؟
خیر. این بیماری واگیردار نیست و از فردی به دیگری منتقل نمی‌شود.
پرسش‌های متداول
تفاوت تینئا ورسی‌کالر و ویتیلیگو چیست؟
تینئا یک عفونت قارچی است که باعث تغییر رنگ پوست می‌شود. ویتیلیگو یک بیماری خودایمنی است که رنگ پوست را از بین می‌برد.
آیا پیبالیسم با ویتیلیگو یکی است؟
خیر. پیبالیسم یک ناهنجاری ژنتیکی مادرزادی است که از بدو تولد وجود دارد. اما ویتیلیگو در طول زندگی ایجاد می‌شود و در آن ملانوسیت‌ها تخریب می‌شوند.
سخن پایانی
ویتیلیگو یک بیماری خوش‌خیم و غیر مسری است، اما می‌تواند بر ظاهر و اعتماد به نفس فرد تأثیر بگذارد. اگر درباره پوست خود احساس ناراحتی می‌کنید، با پزشک یا مشاور صحبت کنید. هرچند درمان قطعی برای آن وجود ندارد، اما روش‌هایی برای کمک به سازگاری بهتر با ظاهر پوست در دسترس است.
منابع: mayoclinic، clevelandclinic
