هپاتیت A یک عفونت کبدی بسیار مسری است که توسط ویروس هپاتیت A ایجاد می‌شود. شما بیشتر احتمال دارد که هپاتیت A را از طریق مصرف غذای آلوده، آب آلوده یا از طریق تماس نزدیک با فرد یا شیء آلوده دریافت کنید. موارد خفیف هپاتیت A نیازی به درمان ندارند. بیشتر افراد آلوده، بدون آسیب دائمی به کبد، به‌طور کامل بهبود می‌یابند.
علائم هپاتیت A
علائم هپاتیت A معمولاً چند هفته پس از آلودگی به ویروس ظاهر می‌شوند. اما همه افراد مبتلا علائم را تجربه نمی‌کنند. در صورت بروز علائم، ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- خستگی و ضعف غیرمعمول
- حالت تهوع، استفراغ ناگهانی و اسهال
- درد یا ناراحتی شکمی، به‌ویژه در سمت راست بالای شکم زیر دنده‌ها که موقعیت کبد است
- مدفوع به رنگ خاکستری یا رُسی
- کاهش اشتها
- تب خفیف
- ادرار تیره‌رنگ
- درد مفاصل
- زردی پوست و سفیدی چشم (یرقان)
- خارش شدید
این علائم ممکن است نسبتا خفیف باشند و طی چند هفته برطرف شوند. اما گاهی اوقات، هپاتیت A می‌تواند منجر به بیماری شدید و طولانی‌مدت شود.
علل هپاتیت A
هپاتیت A توسط ویروسی ایجاد می‌شود که سلول‌های کبد را آلوده کرده و موجب التهاب می‌شود. این التهاب می‌تواند عملکرد کبد را تحت تأثیر قرار داده و علائم بیماری را ایجاد کند.
این ویروس زمانی منتقل می‌شود که ذرات کوچکی از مدفوع فرد آلوده وارد دهان فرد دیگری شود (انتقال از طریق مدفوع-دهانی ). شما ممکن است هپاتیت A را از طریق خوردن یا نوشیدن مواد غذایی آلوده یا از طریق تماس نزدیک با فرد آلوده دریافت کنید. این ویروس می‌تواند برای چندین ماه روی سطوح زنده بماند. با این حال، از راه ارتباطات روزمره، سرفه یا عطسه منتقل نمی‌شود. راه‌های خاصی که ویروس هپاتیت A گسترش می‌یابد شامل موارد زیر است:
- خوردن غذایی که توسط فرد آلوده به ویروس تهیه شده و او دست‌های خود را پس از استفاده از توالت به‌خوبی نشسته است.
- نوشیدن آب آلوده.
- خوردن مواد غذایی شسته‌شده با آب آلوده.
- خوردن صدف خامی که از آب آلوده به فاضلاب جمع‌آوری شده است.
- تماس نزدیک با فرد مبتلا به ویروس، حتی اگر او علائمی نداشته باشد.
- داشتن تماس جنسی با فردی که ویروس را دارد.
عوامل خطر ابتلای هپاتیت A
احتمال ابتلای شما به هپاتیت A در صورتی بیشتر است که:
- به مناطقی از جهان که هپاتیت A شایع است سفر کرده یا در آنجا مشغول به کار باشید.
- با فردی که هپاتیت A دارد زندگی کنید.
- مردی باشید که با مردان دیگر رابطه جنسی دارد.
- هر نوع ارتباط جنسی با فردی که هپاتیت A دارد داشته باشید.
- مبتلا به HIV باشید.
- بی‌خانمان باشید.
- از مواد مخدر تفریحی استفاده کنید (نه فقط مواد تزریقی).
عوارض و خطرات هپاتیت A
برخلاف سایر انواع هپاتیت ویروسی، هپاتیت A باعث آسیب کبدی طولانی‌مدت نمی‌شود و منجر به عفونت مزمن نمی‌گردد. اما در موارد نادر، هپاتیت A می‌تواند باعث نارسایی حاد کبدی شود، به‌ویژه در افراد مسن یا افرادی که از قبل بیماری‌های مزمن کبدی دارند. نارسایی حاد کبدی نیاز به بستری شدن در بیمارستان برای نظارت و درمان دارد و در برخی موارد، ممکن است نیاز به پیوند کبد باشد.
پیشگیری از هپاتیت A
واکسن هپاتیت A می‌تواند از عفونت با این ویروس جلوگیری کند. این واکسن معمولاً در دو دوز ارائه می‌شود که دوز دوم ۶ ماه پس از دوز اول تزریق می‌شود. واکسن هپاتیت A را می‌توان در ترکیب با واکسن هپاتیت B دریافت کرد؛ این واکسن ترکیبی به‌صورت سه دوز در مدت شش ماه تزریق می‌شود. واکسیناسیون برای این افراد توصیه می شود:
- همه کودکان در ۱ سالگی یا کودکانی که این واکسن را در طفولیت دریافت نکرده‌اند.
- هر فرد ۱ ساله یا بالاتر که بی‌خانمان است.
- نوزادان ۶ تا ۱۱ ماهه که به مناطقی که هپاتیت A در آن شایع است سفر می‌کنند.
- اعضای خانواده و مراقبین افرادی که از کشورهایی که هپاتیت A در آن رایج است، به فرزندخواندگی گرفته می‌شوند.
- افرادی که در تماس مستقیم با مبتلایان به هپاتیت A هستند.
- کارگران آزمایشگاهی که ممکن است با ویروس هپاتیت A تماس داشته باشند.
- مردانی که با مردان رابطه جنسی دارند.
- افرادی که در مناطقی که هپاتیت A شایع است کار یا سفر می‌کنند.
- افرادی که از هر نوع مواد مخدر تفریحی استفاده می‌کنند.
- افرادی که بیماری مزمن کبدی دارند، از جمله مبتلایان به هپاتیت B یا C .
- هر فردی که تمایل به داشتن ایمنی در برابر بیماری دارد.
- هنگام سفر از اقدامات ایمنی پیروی کنید
- میوه‌ها و سبزیجات را با آب بطری‌شده بشویید و خودتان آن‌ها را پوست بگیرید .
- گوشت و ماهی خام یا نیم‌پز نخورید.
- از آب بطری‌شده هم برای نوشیدن و هم برای مسواک زدن استفاده کنید. از نوشیدنی‌های با خلوص نامشخص، یخ و آب تصفیه‌نشده پرهیز کنید. در صورت نبود آب بطری‌شده ، آب شیر را قبل از نوشیدن بجوشانید .
- بهداشت فردی را رعایت کنید. دست‌های خود را مرتباً بشویید، به‌ویژه پس از استفاده از توالت یا تعویض پوشک و قبل از تهیه غذا یا خوردن آن.
روش های تشخیص هپاتیت A
هپاتیت A را نمی‌توان از سایر انواع هپاتیت ویروسی حاد بر اساس علائم بالینی متمایز کرد. تشخیص ویژه از طریق آزمایش آنتی‌بادی‌های IgM مختص HAV در خون انجام می‌شود. آزمایش‌های تکمیلی شامل RT-PCR برای تشخیص RNA ویروس هستند که به تجهیزات آزمایشگاهی خاص نیاز دارند. PCR می‌تواند HAV را در مراحل اولیه عفونت، حتی قبل از تولید آنتی‌بادی IgM، تشخیص دهد.
درمان هپاتیت آ چگونه انجام می شود؟
هیچ درمان ضدویروسی خاصی برای هپاتیت A وجود ندارد. درمان شامل مراقبت‌های حمایتی برای کاهش علائم و حفظ سطح مناسب مایعات و مواد مغذی بدن است . بهبودی ممکن است چند هفته تا چند ماه طول بکشد . مصرف داروهای مضر برای کبد (مانند استامینوفن) توصیه نمی‌شود. بستری شدن در بیمارستان معمولاً جز در موارد شدید یا نارسایی حاد کبدی ضروری نیست.
منابع: mayoclinic، who
