دیسمنوره اصطلاح پزشکی برای دردهای پریودی یا گرفتگی‌های قاعدگی است. علاوه بر گرفتگی، ممکن است علائم دیگری مانند تهوع، خستگی و اسهال را تجربه کنید. معمولاً دردهای قاعدگی یک روز قبل یا در روز اول قاعدگی ظاهر می‌شوند و طی دو تا سه روز کاهش می‌یابند.
برخی میزان کمی از درد، گرفتگی و ناراحتی را در دوران پریود تجربه می‌کنند که طبیعی است، اما اگر درد آن‌قدر زیاد باشد که باعث شود نتوانید فعالیت اجتماعی داشته باشید، غیرطبیعی است و نیاز به بررسی دارد.
انواع دیسمنوره یا درد پریود
دیسمنوره اولیه: دیسمنوره اولیه شامل گرفتگی‌های قاعدگی است که هر ماه همراه با دوره قاعدگی اتفاق می‌افتد، اما علت مشخصی ندارد. درد معمولاً ۱ تا ۲ روز قبل از شروع قاعدگی یا همزمان با خونریزی شروع می‌شود و در نواحی پایین شکم، کمر یا ران‌ها احساس می‌شود. شدت درد می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد اما معمولاً پس از ۲ تا ۳ روز کاهش می‌یابد.
دیسمنوره ثانویه: اگر درد پریود ناشی از یک بیماری یا عفونت در اندام‌های تولیدمثل باشد، دیسمنوره ثانویه نامیده می‌شود. در دیسمنوره ثانویه، درد معمولاً زودتر از شروع قاعدگی آغاز شده و مدت بیشتری ادامه دارد. ممکن است فرد چند روز قبل از قاعدگی دچار درد شود و این درد تا پایان خونریزی ادامه داشته باشد.
علائم معمول درد پریود
- درد ضربان‌دار یا شدید در ناحیه پایین شکم
- احساس فشار در شکم و لگن
- درد در کمر، باسن و داخل ران‌ها
- دیگر علائم مانند تهوع، سرگیجه و سردرد
- معمولاً درد از ۲۴ تا ۴۸ ساعت قبل از شروع قاعدگی آغاز می‌شود و طی ۲ روز پس از آغاز خونریزی کاهش می‌یابد.
عوامل خطر درد قاعدگی چیست؟
علت دقیق درد قاعدگی همیشه مشخص نیست، اما برخی افراد بیشتر در معرض آن قرار دارند. عوامل خطری که ممکن است این عارضه را افزایش دهد شامل موارد زیر است:
- زیر ۲۰ سال بودن
- سابقه خانوادگی درد قاعدگی
- سیگار کشیدن
- قاعدگی‌های سنگین (خونریزی زیاد)
- پریودی نامنظم
- تجربه نکردن بارداری
- شروع بلوغ قبل از ۱۱ سالگی
چه عواملی باعث دردهای پریود می‌شوند؟
دردهای پریودی ممکن است کاملا بی دلیل یا به دلیل برخی بیماری ها یا تغییرات هورمونی در بدن باشند. در این قسمت چندین عامل اصلی این دردها را بررسی می کنیم.
پروستاگلاندین‌ها، عامل اصلی گرفتگی رحم در دوران قاعدگی
علت اصلی ایجاد این دردها، ماده‌ای شیمیایی به نام پروستاگلاندین است که رحم را وادار به انقباض می‌کند تا بتواند پوشش داخلی خود را دفع کند. پروستاگلاندین‌ها سبب افزایش انقباضات رحم می‌شوند. هرچه سطح پروستاگلاندین بیشتر باشد، گرفتگی قاعدگی شدیدتر خواهد بود. سطح بالای پروستاگلاندین می‌تواند منجر به علائمی مانند تهوع و اسهال نیز شود.
همزمان با شروع قاعدگی، سطح پروستاگلاندین کاهش پیدا می‌کند، که این امر باعث کاهش تدریجی درد پس از چند روز می‌شود.
هورمون‌های استروژن و پروژسترون و تأثیر آن‌ها بر پریودی
استروژن و پروژسترون دو هورمون اصلی چرخه قاعدگی هستند و می‌توانند بدن را تحت تأثیر قرار دهند. کاهش ناگهانی سطح استروژن قبل از شروع قاعدگی می‌تواند باعث سردرد شود. هورمون استروژن باعث بزرگ شدن مجاری شیر و پروژسترون باعث تورم غدد شیری می‌شود، که می‌تواند دردناک باشد. احساس سنگینی و درد در سینه‌ها یکی از مشکلات رایج سندرم پیش از قاعدگی (PMS) است. در اغلب موارد، مسکن‌های غیراستروئیدی (NSAIDs) برای کاهش درد سینه‌ها کمک‌کننده هستند.
بیماری‌های زمینه‌ای ایجادکننده دردهای قاعدگی
- ✅ سندرم پیش از قاعدگی (PMS): ناشی از تغییرات هورمونی در روزهای قبل از قاعدگی است که با شروع خونریزی کاهش می‌یابد.
- ✅ آندومتریوز: وضعیتی که در آن سلول‌های دیواره رحم در مکان‌های غیرطبیعی مانند تخمدان‌ها یا لوله‌های فالوپ رشد می‌کنند و باعث درد شدید لگنی می‌شود.
- ✅ فیبروم رحمی: تومورهای خوش‌خیم که می‌توانند فشار بیش‌ازحد به رحم وارد کنند و قاعدگی نامنظم و دردناک ایجاد کنند .
- ✅ بیماری التهابی لگن (PID): التهاب رحم، لوله‌های فالوپ یا تخمدان‌ها که معمولاً ناشی از عفونت‌های مقاربتی (STIs) است.
- ✅ آدنومیوز: رشد بافت داخلی رحم به داخل دیواره عضلانی آن که باعث درد، التهاب و فشار می‌شود.
- ✅ تنگی دهانه رحم (Cervical stenosis): دهانه رحم خیلی کوچک یا باریک است، در نتیجه خون قاعدگی به آهستگی خارج می‌شود و فشار داخل رحم را افزایش داده و باعث درد می‌شود.
چه زمانی باید برای درد پریودی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر درد قاعدگی مانع از انجام کارهای روزمره شما می‌شود، باید با یک متخصص زنان مشورت کنید. در شرایط زیر حتماً به پزشک مراجعه کنید:
- ⚠ دردی که پس از قرار دادن IUD (دستگاه داخل رحمی) همچنان ادامه دارد.
- ⚠ درد شدید حداقل در سه دوره قاعدگی متوالی
- ⚠ مشاهده لخته‌های خونی زیاد در قاعدگی
- ⚠ گرفتگی شکم همراه با اسهال و تهوع
- ⚠ درد لگنی حتی در زمانی که پریود نیستید.
- درد ناگهانی و گرفتگی شدید ممکن است نشانه عفونت باشد. درمان نکردن عفونت می‌تواند منجر به ایجاد زخم (چسبندگی) در اندام‌های لگنی و در نهایت ناباروری شود.
در صورت مشاهده هر یک از این علائم، سریعاً به پزشک مراجعه کنید:
- تب بالا
- درد شدید لگنی
- درد ناگهانی، به‌ویژه اگر احتمال بارداری وجود دارد
- ترشحات واژینال با بوی بد
روش‌های تشخیص علت درد قاعدگی
پزشک برای تشخیص علت درد، تاریخچه پزشکی را بررسی کرده و معاینه‌ی لگنی انجام می‌دهد. در صورت مشکوک بودن به بیماری‌های زمینه‌ای، ممکن است آزمایش‌های تصویربرداری تجویز شود، از جمله:
- 🔹 سونوگرافی
- 🔹 سی‌تی اسکن (CT Scan)
- 🔹 تصویربرداری ام‌آر‌آی (MRI)
- در برخی موارد، پزشک لاپاراسکوپی را توصیه می‌کند. در این روش، با ایجاد برش‌های کوچک در شکم، یک لوله‌ی مجهز به دوربین وارد شکم می‌شود تا اعضای داخلی لگن بررسی شوند.
آیا داشتن درد پریود طبیعی است؟
حدود ۶۰٪ از زنان درجاتی از گرفتگی قاعدگی را تجربه می‌کنند. ۵ تا ۱۵٪ زنان دچار دردهایی می‌شوند که شدید بوده و در زندگی روزمره تأثیر می‌گذارد. معمولاً شدت گرفتگی‌های قاعدگی با افزایش سن کاهش می‌یابد و پس از بارداری نیز ممکن است کمتر شود.
آیا روشی برای پیشگیری از دردهای قاعدگی وجود دارد؟
هیچ روش قطعی برای پیشگیری از دیسمنوره وجود ندارد. اما داشتن رژیم غذایی مناسب و انجام تمرینات ورزشی ممکن است شدت گرفتگی‌ها را کاهش دهد. برای خواندن روش های کاهش درد پریود کلیک کنید.
کلام آخر
درد قاعدگی معمولی (دیسمنوره اولیه) طبیعی است و قابل درمان می‌باشد. اگر گرفتگی شدید باشد و فعالیت‌های روزمره را مختل کند، ممکن است دیسمنوره ثانویه باشد که نیاز به بررسی پزشکی دارد. روش‌های خانگی، داروهای ضدالتهابی، تغییر سبک زندگی و داروهای هورمونی می‌توانند به کاهش این درد کمک کنند.
منابع: healthline، clevelandclinic، healthline
