رحم اجاره ای(Gestational Surrogacy) به حالتی گفته می‌شود که فردی برای شخص یا زوج دیگری بارداری را انجام داده و زایمان می‌کند. این روش معمولا از طریق لقاح آزمایشگاهی (IVF) انجام می‌شود. فرد حامل بارداری هیچ ارتباط ژنتیکی با نوزاد ندارد. در این روش، تخمک و اسپرم والدین مورد نظر یا اهداکنندگان در آزمایشگاه ترکیب شده و در رحم اجاره ای قرار داده می‌شود.
تفاوت بین “رحم اجاره ای ” و “رحم اجاره ای سنتی” چیست؟
✅ ۱. رحم اجاره ای: حامل بارداری هیچ ارتباط ژنتیکی با جنین ندارد. تخمک از مادر بیولوژیکی یا اهداکننده دریافت شده و از طریق IVF بارور می‌شود. این رایج‌ترین نوع جایگزینی است و از نظر قانونی پیچیدگی کمتری دارد.
❌ ۲. رحم اجاره ای سنتی: تخمک توسط خود فرد حامل ارائه می‌شود. در این روش، رحم اجاره ای هم مادر بیولوژیکی و هم حامل بارداری است. این نوع جایگزینی در بسیاری از کشورها و ایالات‌ها غیرقانونی است، زیرا مسائل حقوقی پیچیده‌ای را به همراه دارد.
چه کسانی از رحم اجاره ای استفاده می‌کنند؟
- زوج‌هایی که به دلیل مشکلات رحم، نابارور هستند.
- افرادی که به دلیل شرایط پزشکی یا روانی، قادر به بارداری و زایمان نیستند.
- افرادی که دچار هیسترکتومی (برداشت رحم) شده‌اند یا مشکلات مادرزادی رحم دارند.
- افراد یا زوج‌هایی که از نظر زیستی قادر به بارداری نیستند، مانند مردان مجرد یا زوج‌های همجنس‌گرای مرد.
فرآیند استفاده از رحم اجاره ای چگونه است؟
مراحل این فرآیند شامل موارد زیر است:
- ✅ ۱. انتخاب رحم اجاره ای از طریق آژانس‌های جایگزینی یا انتخاب یک فرد آشنا
- ✅ ۲. امضای قراردادهای حقوقی میان والدین مورد نظر و رحم اجاره ای
- ✅ ۳. انجام آزمایش‌های پزشکی و روان‌شناختی برای تأیید سلامت رحم اجاره ای
- ✅ ۴. شروع درمان IVF و انتقال جنین به رحم اجاره ای
- ✅ ۵. مراقبت‌های بارداری و زایمان
برخی افراد ترجیح می‌دهند دوستان یا بستگان خود را به‌عنوان رحم اجاره ای انتخاب کنند، اما این امر ممکن است عوارض احساسی بیشتری داشته باشد.
چه کسی می‌تواند رحم اجاره ای باشد؟
- بین ۲۱ تا ۴۵ سال سن داشته باشد (ترجیحاً زیر ۳۵ سال)
- حداقل یک بار زایمان موفق داشته باشد و سابقه پنج یا کمتر بارداری و زایمان کامل بدون عارضه داشته باشد
- بیش از سه بار سزارین نداشته باشد
- وزن مناسبی داشته باشد که برای بارداری ایمن باشد
- از حمایت خانوادگی عاطفی برخوردار باشد
رحم اجاره ای باید از نظر سلامت روان و جسم شرایط مناسبی داشته باشد، زیرا بارداری می‌تواند فشار جسمی و احساسی زیادی ایجاد کند.
غربالگری پزشکی در رحم اجاره ای
✅ والدین مورد نظر و رحم اجاره ای، قبل از شروع فرآیند IVF، تحت آزمایش‌های پزشکی قرار می‌گیرند. آزمایشات پزشکی شامل:
✅ بررسی سلامت عمومی
✅ آزمایش خون برای بیماری‌هایی مانند سفلیس، سوزاک، کلامیدیا، اچ‌آی‌وی (HIV)، هپاتیت B و C
✅ بررسی وضعیت ایمنی بدن نسبت به واکسن‌هایی مانند سرخک، اوریون، سرخجه (MMR)، واکسن‌های دیفتری، کزاز و سیاه‌سرفه (Tdap)
قرارداد قانونی در رحم اجاره ای
قبل از درمان IVF، قرارداد قانونی باید بین والدین مورد نظر و رحم اجاره ای امضا شود. این قرارداد شامل موارد زیر است:
- رحم اجاره ای پس از زایمان، نوزاد را به والدین مورد نظر تحویل خواهد داد.
- رحم اجاره ای موظف است مراقبت‌های پزشکی دوران بارداری را رعایت کند.
- حق‌الزحمه و قوانین مالی مرتبط با جایگزینی مشخص خواهد شد.
- موارد حساس مانند سقط جنین، مرگ جنین و عوارض قانونی در نظر گرفته خواهند شد.
- تمام ریسک‌های بالقوه پزشکی، حقوقی و احساسی در نظر گرفته می‌شود.
قوانین مربوط به رحم اجاره ای بسته به کشور و ایالت متفاوت است، بنابراین والدین باید از راهنمایی وکیل‌های متخصص استفاده کنند.
نحوه باردار شدن رحم اجاره ای
✅ مراحل لقاح آزمایشگاهی (IVF) برای رحم اجاره ای :
۱️⃣ جمع‌آوری تخمک از مادر بیولوژیکی و ترکیب آن با اسپرم پدر (یا استفاده از تخمک یا اسپرم اهدایی)
۲️⃣ لقاح تخمک و تشکیل جنین در آزمایشگاه
۳️⃣ آماده‌سازی رحم اجاره ای با داروهای باروری
۴️⃣ انتقال جنین به رحم اجاره ای برای شروع بارداری
خطرات استفاده از رحم اجاره ای
برخی از خطرات رایج شامل عدم تضمین موفقیت بارداری یا زایمان موفق، هزینه بالای فرآیند شامل درمان‌های پزشکی، حقوقی و مالی، فشار روانی و احساسی ناشی از عدم کنترل روی روند بارداری است. رحم اجاره ای نیز با خطرات بارداری مانند فشار خون بالا، دیابت بارداری و عفونت‌های بارداری مواجه است.
مزایای استفاده از رحم اجاره ای
امکان تشکیل خانواده برای افرادی که به‌طور بیولوژیکی یا جسمی قادر به بارداری نیستند. فرآیندی ایمن که تحت نظارت پزشکی و حقوقی انجام می‌شود.
آیا مادر حامل می‌تواند نوزاد را برای خود نگه دارد؟
خیر! رحم اجاره ای هیچ‌گونه حق والدینی نسبت به نوزاد ندارد، زیرا توافق‌نامه قانونی قبل از آغاز بارداری امضا شده است.
هزینه رحم اجاره ای چقدر است؟
هزینه فرآیند بسته به عوامل مختلف بین ۵۰,۰۰۰ تا ۱۵۰,۰۰۰ دلار یا بیشتر متغیر است. هزینه‌ها شامل هزینه‌های حقوقی، پزشکی، آژانس، و هزینه‌های مربوط به رحم اجاره ای است.
منابع: clevelandclinic، webmd
